Almere, 30 maart 2021 – Richard Tjalsma in Duurzaam Friesland

‘Windmolenpark Hattemerbroek zal jaarlijks 39 miljoen kWh opwekken’, vertelt Mark Zonderland, projectmanager bij Ventolines, dat zowel op het land als in het water werkt aan oplossingen voor zon, wind en systeemintegratie. ‘Dat is goed voor 11.000 huishoudens’, aldus Jeroen van Leusen, projectleider/engineer BoP. Op dinsdag 23 maart 2021 verzorgden beide experts een online excursie over dit windmolenpark aan 12 studenten Bouwkunde en docent Klaas Biemold van ROC Friese Poort. Daarin bespraken ze, onder meer via een livestream vanaf locatie, de verschillende facetten van een windturbinepark.

Laatste Minuut Risico Analyse
De aanloopperiode naar de bouwstart in 2020 was lang; liefst 22 jaar moest opdrachtgever Van Werven wachten op toestemming om te laten bouwen in de buurt van Knooppunt Hattemerbroek bij Zwolle. Inmiddels zijn de bouwwerkzaamheden volop aan de gang. Op het projectterrein zijn vele veiligheidsvoorschriften van kracht. ‘Werk veilig of werk niet is het devies’, vertelt Van Leusen. ‘We schrijven veiligheidsprocedures, leggen deze voor ter certificering en leiden de werknemers daarin op. Voordat de uitvoerders aan het werk gaan, doen ze een Laatste Minuut Risico Analyse (LMRA). Ze controleren dan of de werkomgeving veilig is voor henzelf en collega’s.’

Windturbines
Windmolenpark Hattemerbroek zal uit vier windturbines bestaan, die met een tiphoogte van circa 150 meter, rotordiameter van 120 meter en ashoogte van 90 meter, tegenwoordig tot de middelgrote windmolens behoren. Het is noodzakelijk deze van een stevige fundering te voorzien, zo leggen Zonderland en Van Leusen uit. ‘Het fundament van deze windmolens heeft met enorme krachten te maken, die zijwaarts moeten worden opgevangen. Dat gebeurt op meerdere manieren: de krachten worden via het stalen gedeelte van de toren overgebracht naar de anchor cage, een soort cilinder die de momentkrachten overbrengt op de gewapende betonplaat. De toevoeging van staal aan het beton zorgt ervoor dat zowel de druk- als trekkrachten worden opgevangen en doorgeleid naar de funderingspalen die tot 22 meter lang zijn.’

Stempelplaten
Voor de bouw van de windmolens zijn indrukwekkende hijskranen nodig. Op hun beurt hebben zij behoefte aan een stevige, betrouwbare ondergrond, ondersteund door stempelplaten. Deze platen verdelen de druk op de ondergrond en voorzien de kranen zo van een stabiele basis. Van Leusen legt het uit aan de hand van een metafoor. ‘De druk die een olifant genereert op de ondergrond komt overeen met die van onze kranen. Maar, dat is nog steeds 15 keer zo weinig als de druk die een vrouw op hoge hakken uitoefent op de ondergrond! Dat heeft met het contactoppervlak te maken. Als je 2850 kN over een stempelplaat van 15 m2 meter verdeelt, genereert dat 190 kN per m2. De hakken van de vrouw uit het voorbeeld zorgen echter voor 3000 kN per m2! De boodschap van het verhaal: de kracht die de ondergrond moet verdragen, hangt erg af van de drukverdeling.’

Zonderland brengt vervolgens de route van de duurzaam gegenereerde stroom ter sprake. ‘Het doel van turbines is het opwekken van stroom om iedereen van energie te voorzien. Het inkoopstation fungeert als scheiding tussen het windpark en stroomnet. De molens wekken stroom op met een spanning van 690 Volt. De spanning op het stroomnet is echter 10.000 Volt. Een transformator, beneden in de turbine, zorgt voor de omzetting naar de juiste spanning. Hierna kan de stroom met behulp van kabels over grote afstanden worden gedistribueerd.’

Levensecht onderwijs
Deze digitale excursie, geïnitieerd door Centrum Duurzaam van ROC Friese Poort en georganiseerd in samenwerking met Ventolines, is een voorbeeld van levensecht onderwijs. ‘Naast het geven van reguliere, theoretisch lessen willen we dat onze studenten beleven, ontdekken én doen’, vertelt projectleider Roeland Westra. ‘Zo combineren ze het beste van twee werelden. Dit realiseren we door (online) excursies, Challenges, Duurzaam Doen Lezingen, praktijkdagen en gastlessen aan te bieden. De jongeren ontwikkelen zich op deze wijze tot vakmensen van de toekomst.’