“Niet iedereen ziet de potentie al van batterijsopslag ‘achter de meter’. Wat opvalt is dat er veel aandacht is voor het plaatsen van batterijen bij zon, maar veel minder voor batterijen bij windparken. Terwijl het verdienmodel voor een batterij bij een windpark veel beter is dan bij zon of standalone.”
Rens Savenije, Commercieel Directeur bij Ventolines

Wat wordt bedoeld met ‘achter de meter’?

Het concept ‘achter-de-meter’ verwijst naar energieopwekking, -opslag én -verbruik die plaatsvinden achter één netaansluiting, lees: elektriciteitsmeter. Daarmee creëer je invloed op de hoeveelheid elektriciteit én het moment waarop je stroom levert aan, en afneemt van het openbare net.

Zo kan op drukke momenten op het net de duurzaam opgewekte stroom worden opgeslagen in batterijen en op een later moment, als er ruimte is, worden ingevoed.

Voor netbeheerders en overheden heeft de uitgestelde belasting van het net (load shifting) vooral voordelen. Hierdoor wordt op dreigende piekmomenten het net minder belast en wordt netcongestie vermeden. Zo ontstaat er ruimte op het net en kunnen meer afnemers van stroom worden aangesloten.

Het grote voordeel van de batterij is dat er geen elektriciteit hoeft te worden afgenomen uit het openbare net. In Nederland betalen alle verbruikers de netkosten. Door de batterij te laden achter de meter, dus rechtstreeks uit het windpark, worden deze dure transportkosten vermeden. Ook worden de kosten van de netaansluiting en gecontracteerde netcapaciteit gedeeld. Voor exploitanten van een batterij-achter-de-meter bij een wind- of zonnepark, leidt dit tot aanzienlijke kostenbesparingen. Met name bij windparken.

Waarom is de businesscase van wind-met-batterij zo interessant?

Dat de kostenbesparing in de combinatie wind-met-batterij groter is dan in de combinatie zon-met-batterij, heeft te maken met de veel hogere vollasturen van windparken. Hierdoor kunnen batterijen uit wind veel vaker laden en kunnen transportkosten bijna volledig worden vermeden.

Dat blijkt bijvoorbeeld uit het 90 MW batterijproject Dronter Energie Opslag bij Windplan Groen, een cluster van 11 windparken in Oostelijk Flevoland met een opgesteld vermogen van 515 MW. Ventolines ondersteunt het project achter de meter op het GDS Gesloten Distributiesysteem Groen (GDG). Een slimme combinatie van windenergie en opslag die de productie van windparken optimaliseert en tegelijkertijd financiële voordelen oplevert voor de batterij-exploitant.

De voordelen op een rijtje:

• Kostenbesparing aansluitkosten
  De kosten voor de fysieke netaansluiting kunnen worden gedeeld. Er hoeft dus maar één netaansluiting te worden aangelegd en de netcapaciteit wordt optimaal verdeeld.
• Kostenbesparing transportkosten
  Door te laden uit de wind hoeft de batterij geen stroom uit het openbare net te halen en worden dure transportkosten vermeden.
• Geen extra netcapaciteit voor afname nodig
  Er is geen of zeer beperkt transportvermogen nodig voor afname, waardoor ook in gebieden met netcongestie voor afname de batterij er toch kan komen.

Toch zijn er in Nederland nog maar weinig windparken met een batterij ‘achter de meter’. Een belangrijke reden is dat provincies en gemeenten nog geen beleid hebben voor grootschalige batterijen. Omdat de meeste windparken in het buitengebied staan, zal de batterij daar ook moeten komen. De planologische medewerking hiervoor komt moeizaam op gang door gebrek aan beleid op basis waarvan de vergunningsaanvraag kan worden getoetst.

Een mooi voorbeeld waar het wel is gelukt is dus in Flevoland, waar de Provincie via een experimentenkader heeft meegewerkt aan drie batterijprojecten bij windparken, vooruitlopende op hun beleid.

Windmolens staan zelden op bedrijventerreinen; ze staan vaak op agrarische grond. Vergunningen voor batterijopslag op landbouwgrond worden echter nog nauwelijks verleend. (Fictief beeld, gegenereerd met ChatGPT.)

“Windmolens staan zelden op bedrijventerreinen, die staan veelal op agrarische grond. Vergunningen voor batterijopslag op landbouwgrond worden echter nog nauwelijks verleend. Het zou de energietransitie enorm helpen als er provinciaal beleid komt dat dit mogelijk gaat maken. Ook omdat de combinatie van wind en batterijen netcongestie kunnen verminderen”
Lisanne Saes, Beleidsadviseur Netinfrastructuur bij NedZero en Holland Solar

Wat moet er beleidsmatig worden verbeterd?

In het 150 pagina’s tellende conceptontwerp Omgevingsvisie van de Provincie Groningen bijvoorbeeld, geeft de provincie Groningen duidelijkheid over waar grootschalige batterijen mogen komen. Niet in het buitengebied. Bestaande zonneparken mogen een batterij plaatsen, maar binnen het perceel. Grootschalige losstaande batterijen mogen komen op vijf grote bedrijventerreinen vlak bij de belangrijkste hoogspanningsstations van TenneT. En in een bijzin staat dat een batterij bij een windpark alleen kan worden gerealiseerd als die op één van deze grote vijf bedrijventerreinen staat.

Windparken staan echter vooral in het buitengebied en de afstand tot bedrijventerreinen is te groot. Het is onhaalbaar om de batterijen daar te plaatsen. De Groningse Omgevingsvisie gaat voorbij aan de configuratie die veel toegevoegde waarde oplevert en dat is een batterij bij een windpark.

Beter én meer zou moeten landen in het omgevingsbeleid van provincies en gemeenten. Batterijopslag bij windparken is een win-winsituatie voor de energietransitie. Zowel in de strijd tegen netcongestie als voor de windindustrie en in belang van de balans in ons elektriciteitsnet. NedZero pleit daarom voor meer beleidsondersteuning hiervoor door regionale en lokale overheden. Het huidige beleid schiet nu simpelweg nog tekort.