Executive summary

• De luchtvaartradar detecteert naderende vliegtuigen en stuurt de verlichting van de turbines aan.
• Zolang er geen vliegtuig in de buurt is, blijft de verlichting ‘s nachts geheel uit.
• Voor deze innovatieve oplossing is intensief samengewerkt met de leveranciers van de radar, de verlichting en het datasysteem in de turbine.

Verbindingskracht 

Het vergde 12 jaar van intensief teamwork, verbindingskracht en bovenal vasthoudendheid om het voor elkaar te krijgen. Maar het resultaat was al die moeite waard: sinds 15 februari mag het licht uit op Windpark Fryslân, wereldwijd het grootste windpark in een binnenwater. Mensen in Makkum, Workum en Hindeloopen zien nu ‘s nachts weer de donkere hemel boven het IJsselmeer, terwijl wel de veiligheid gegarandeerd blijft als er een vliegtuig nadert.

Belangrijke stap 

Als een vliegtuig in de buurt van Windpark Fryslân komt, detecteert een luchtvaartradar dat en stuurt een signaal naar de turbines om de verlichting tijdelijk aan te zetten. Een belangrijke stap, omdat met dit project ook voor andere windparken de weg naar implementatie van naderingsdetectie is vereenvoudigd.

“Toen we hiermee begonnen was er nog geen regelgeving voor het uitzetten van de verlichting van windturbines.”
– Maaike Sickler, Project Engineer Ventolines

Veel partijen nodig  

Wat is ervoor nodig om dit voor elkaar te krijgen, op het gebied van technologie en regelgeving? Daarover vertelt Maaike Sickler, project engineer bij Ventolines en de afgelopen 3 jaar nauw betrokken bij dit project. ‘Er zijn heel veel partijen nodig om dit mogelijk te maken,’ vertelt Sickler. ‘Toen we hiermee begonnen was er nog geen regelgeving voor het uitzetten van de verlichting van windturbines. Verder zijn er meerdere vergunningen nodig, zoals bijvoorbeeld een frequentievergunning, een bouwvergunning en een aanpassing van de omgevingsvergunning.’

Web van stakeholders 

Sickler: ‘We hebben een heel netwerk van stakeholders gevormd waarmee we samen naar dit doel toe werkten. Er moest bijvoorbeeld een stroomaansluiting komen, en een fundering voor de radar – daarvoor werkten we met civiele onderaannemer Dura Vermeer Jansma. Voor de radartechniek werkten we met de Deense leverancier Terma. We hadden een specialist van Ventolines in het team op het gebied van SCADA en communicatie van windparken. De turbines zijn van Siemens Renewable Energy, maar de verlichting komt van onderaannemer Orga / Sabik. Onze specialisten hebben met al deze leveranciers samengewerkt om ervoor te zorgen dat de Terma luchtvaartradar via het SCADA systeem signalen doorgeeft aan de Orga verlichting van de turbines.’

Regelgeving en veiligheid 

Ook wat betreft regelgeving en veiligheid waren vele partijen nodig om de lichten uit te krijgen. Sickler: ‘We waren lang in gesprek met de Inspectie voor de Leefomgeving en Transport (ILT) en de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur. De veiligheid staat voorop. We hebben samengewerkt met het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR) om het vliegplan op te stellen en vliegtesten uit te voeren. Zo weten we zeker dat alle systemen betrouwbaar met elkaar samenwerken.’

Sickler: ‘Met Rijkswaterstaat hebben we ervoor gezorgd dat de dijk waarop de radar kwam te staan niet negatief beïnvloed zou worden. Voor de fundering moesten we namelijk ‘in’ de dijk werken en we moesten de dijkveiligheid op elk moment kunnen garanderen. Met de gemeente hebben we overleg gevoerd over het verlichtingsplan. Het scheelt dat wij al goede relaties hadden met deze partijen, omdat we ook de ontwikkeling en bouw van Windpark Fryslân onder onze hoede hadden.’

“Wij zijn een bedrijf dat denkt: ‘het bestaat nog niet, dus laten we kijken of het kan.’ We blijven oplossingen vinden waar die er niet lijken te zijn. Daar krijgen wij juist energie van.”
– Maaike Sickler, Project Engineer Ventolines

Dialoog blijven voeren 

Tot in de laatste weken voor implementatie van de radar was het niet zeker of het zou lukken. Jarenlang zijn we de dialoog blijven voeren met alle partijen. We bleven met nieuwe voorstellen komen en zoeken naar manieren om het resultaat voor de bewoners in de omgeving nóg beter te maken.

Extra korte verlichtingsduur 

Maaike Sickler: ‘Zo moest in eerste instantie de verlichting nog vrij lang aanblijven nadat een vliegtuig de waarschuwingszone uitgevlogen was. Langer dan wij als noodzakelijk zagen voor de luchtvaartveiligheid. Daarom hebben we met ILT gezeten om die tijd omlaag te krijgen. Dat moest worden aangepast in het informatieblad, waarin de voorschriften staan waar je aan moet voldoen als je radardetectie wilt toepassen voor windparken. We gaan dus echt ‘above and beyond’ om de omgeving zoveel mogelijk te ontlasten. Als ik in de buurt van een windpark zou wonen, zou ik ook niet de hele tijd rode lichten willen zien.’

Oplossingen vinden waar die er niet lijken te zijn 

Dat vasthoudende is typisch Ventolines, vertelt Maaike Sickler: “Wij zijn een bedrijf dat denkt: ‘het bestaat nog niet, dus laten we kijken of het kan’ in plaats van ‘laten we afwachten tot de regelgeving aangepast wordt.’ We blijven inventieve ideeën bedenken om het makkelijker te maken, en oplossingen vinden waar die er niet lijken te zijn. Daar krijgen wij juist energie van.’

Bekijk ook de animatie over de verlichting van het windpark: